خشکسالی؛ غارتگر بی صدای دشت ها

خشکسالی، یکی از بی سر و صداترین بلایای طبیعی است، اما خساراتی به مراتب بیشتر از دیگر بلایای طبیعی نظیر سیل و زلزله و طوفان دارد.

به گزارش راسخون به نقل از باشگاه خبرنگاران: اثرات تخریبی خشکسالی برخلاف دیگر بلایا، در دوره ای نسبتاً طولانی قابل مشاهده است و شاید این مسئله یکی از دلایلی باشد که خشکسالی را همچون دیگر بلایا، چندان در معرض دید و توجه قرار نداده است.

وقوع یک دوره خشکسالی شدید، علاوه بر خسارات آشکار که معمولاً به محصولات کشاورزی، فضای سبز و دامپروری وارد می آورد و گاهی باعث قحطی نیز می شود، خسارات ناپیدای دیگری را نیز باعث می شود که می تواند جبران ناپذیرتر از خسارات دیگر بلایا باشد.

برای در امان ماندن از خطرات زلزله، آتشفشان یا سیلاب، کافی است برای مدت کوتاهی از مرکز وقوع این بلاهای طبیعی دور شد و بلافاصله پس از وقوع، میزان خسارات را برآورد و جبران کرد، اما در صورت وقوع خشکسالی، کل یک جامعه در یک دوره زمانی طولانی خسارت خواهد دید و گریز از آن، بدون برنامه ریزی بلندمدت میسر نخواهد بود.

خشکسالی، علاوه بر اثرات مخرب مستقیمی که بر تولید محصولات کشاورزی دارد، از آن جا که با ماده حیاتی و استراتژیک غذایی مرتبط می شود، اثرات غیر مستقیم اقتصادی و اجتماعی را نیز در پی دارد.

با کاهش تولیدات زراعی، درآمد کشاورزان و شاغلین این بخش کاهش می یابد، قیمت محصولات کشاورزی و مواد غذایی افزایش می یابد، قدرت اقتصادی خانوارها کاهش، و در پی آن، جرم و جنایت ها افزایش می یابد.

هجوم و مهاجرت کشاورزان و جمعیت های روستایی به شهرها، از دیگر اثرات تخریبی اجتماعی این پدیده خاموش در جامعه است.

استان چهارمحال و بختیاری با دارا بودن سهم 22.6درصدی ارزش افزوده کشاورزی از تولید ناخالص داخلی و تولید بیش از یک میلیون و 800 هزار تن محصولات کشاورزی در سال، استانی کشاورزی محسوب می شود که در سال های اخیر، متأثر از تداوم خشکسالی، کاهش چشمگیری در تولید محصولات خود داشته است.

به گفته مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری؛ تولید هفت محصول این استان در سال های اخیر، کاهش یافته است.

سهراب ابراهیمی گفت: خشکسالی و سرمازدگی ناشی از تغییر اقلیم، از دلایل عمده این کاهش ها است.

وی اضافه کرد: تولید گندم آبی با سطح زیر کشت 28 هزار و 500 هکتار، به 82 هزار و 50 تن در سال زراعی 90-91 رسید که این میزان در مقایسه با سال زراعی گذشته 2.3 درصد کاهش نشان می دهد.

وی ادامه داد: تولید گندم دیم در 37 هزار و 800 هکتار، 21 هزار و 484 تن است که میزان تولید این محصول نیز 31 درصد کاهش یافته است.

ابراهیمی تصریح کرد: تولید جو دیم نیز با 23 درصد کاهش به 12 هزار و 694 تن در 16 هزار و 500هکتار رسیده است.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: حبوبات آبی نیز با 14 درصد کاهش در سه هزار و 500 هکتار سطح زیر کشت، هفت هزار و 350 تن تولید شده و حبوبات دیم نیز با شش درصد کاهش در دو هزار و 700هکتار، یک هزار و 485 تن تولید شده است .

وی همچنین افزود: محصول چغندر نیز در سطح زیر کشت 850 هکتار کشت شده و با 32 هزار تن تولید در سال زراعی جاری، هفت و نیم درصد و دانه های روغنی نیز در50 هکتار کشت شده و با 100 تن تولید 77 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.

ابراهیمی بیان داشت: محصول شبدر از دیگر محصولاتی است که با 30 هزار تن تولید در سطح چهار هزار و 300 هکتار، 43 درصد کاهش تولید داشته است.

به گفته این مسئول در سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری؛ در سال زراعی گذشته در مجموع 800 هزار تن محصولات زراعی نظیر گندم، جو، برنج، حبوبات، گلرنگ، دانه های روغنی، سیب زمینی، یونجه، ذرت، سرگوم، اسپرس (علوفه دام)، شبدر و چغندرقند در این استان تولید شد.

همچنین، به گفته مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، خشکسالی مانع از افزایش تولید ماهیان سردابی در استان چهارمحال و بختیاری شده، در حالی که این استان، با تولید سالانه بیش از 16 هزار تن ماهی قزل آلا، رتبه نخست کشور را در این زمینه دارد.

اسماعیل پیرعلی، کاهش تولیدات شیلاتی را از اثرات مخرب خشکسالی سالجاری عنوان کرد و گفت: امسال، تولید و پرورش ماهی قزل آلا در استان چهارمحال و بختیاری، افزایشی به همراه ندارد.

وی افزود: بر اساس برنامه ریزی، میزان افزایش تولید ماهی سردابی در استان چهارمحال و بختیاری، سالانه دو هزار 500 تن پیش بینی شده که تداوم خشکسالی مانع از تحقق این هدف گذاری شده است.

پیرعلی، از صدور 10 پروانه بهره برداری از مزارع پرورش ماهی قزل آلا به ظرفیت 150 تن، از ابتدای امسال تا کنون خبر داد و گفت: اگر افزایش ناچیزی در تولید مشاهده شود، ناشی از بهره برداری مزارع جدید پرورش و تکثیر است.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، میزان تولید ماهی قزل آلای امسال را 16 هزارتن پیش بینی کرد و گفت: از ابتدای امسال تاکنون، حدود هشت هزار تن ماهی قزل آلا در این استان تولید شده است.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری هم از خسارت یک هزار و 400 میلیارد ریالی ناشی از خشکسالی در این بخش، خبر می دهد.

برزو هیبتیان اظهار داشت: البته این خسارات، ناشی از کاهش تولیدات نبوده، بلکه از افزایش قیمت علوفه و هزینه های تولید ناشی می شود که بیشتر آن، متوجه تولید کننده است.

وی، با بیان اثرات مستقیم خشکسالی در بخش های دامی افزود: به دلیل تداوم خشکسالی در سال جاری، بیش از 50 حلقه چاه از 185 حلقه چاه مرغداری های استان خشک شده است.

هیبتیان تصریح کرد: در اثر خشکسالی، سطح آب مجتمع های دامپروری نیز تا 60 درصد کاهش یافته است.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری بیان داشت: با توجه به کاهش تولید محصولات زراعی و باغی،‌ قیمت علوفه افزایش یافته و این امر، منجر به افزایش هزینه نگهداری دام در استان شده است.

با تدوام خشکسالی، اقداماتی برای مقابله با اثرات مخرب آن نیز انجام گرفته که توزیع یک هزار و 254 تن بذر گندم مقاوم به خشکی بکراس و جایگزینی آن با ارقام الوند و امید، از این جمله آن است.

به گفته مسئولان زراعت سازمان جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، در این راستا، امسال 20 درصد از سطح 28 هزار و 500 هکتار از اراضی گندم استان، به کاشت رقم بکراس اختصاص یافته است .

البته چنین پدیده ای با این حجم تأثیرگذاری، نیازمند برنامه ریزی و اقدامات بیشتر و مؤثرتری است.

/111/